دیابت در ایران
دیابت، شایعترین بیماری غیرعفونی در ایران و بیماری خاموش و خزندهای است. بویژه دیابت نوع ۲ که پاورچین پاورچین و در غفلت کامل میزبان پیشروی میکند و حتی در موارد بسیاری وقتی بهطور کامل فرد را مبتلا میسازد، هیچ صدایی و علامتی از خود بروز نمیدهد. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی و فدراسیون جهانی دیابت، در حالی که تعداد بیماران دیابتی در سال ۲۰۰۰ میلادی کمتر از ۲۰۰ میلیون نفر بوده است؛ این عدد در حال حاضر به ۳۸۲ میلیون نفر رسیده و پیش بینی می شود در سال ۲۰۳۵ به عدد باور نکردنی ۵۹۲ میلیون نفر برسد.
آمار مختلفی از تعداد مبتلایان به دیابت در ایران موجود است اما بر اساس گزارش وزارت بهداشت متاسفانه حدود پنج میلیون نفر مبتلا به دیابت در کشور وجود دارد و نزدیک به چهار میلیون نفر از دیابت خود بی اطلاع هستند که بی اطلاعی آنها منجر به عوارض دیررس می شود و هزینه سنگینی را به نظام سلامت تحمیل می کند. هم اکنون شیوع دیابت در ایران حدود ۹۸ درصد است و این درحالی است که در کشورهای اروپایی روند ابتلا به دیابت کنترل شده است و میزان شیوع آن حدود ۲۲ درصد است. با انجام آموزشهایی درخصوص پیشگیری از این بیماری میتوان میزان شیوع دیابت را در کشور به ۲۲ درصد رساند و بدین منظور باید الگوی تغذیهای جامعه تغییر کند. علاوه بر افزایش شیوع دیابت در ایران سن ابتلا به این بیماری به سرعت در حال پایین آمدن است و به زیر ۱۵ سال کاهش یافته است. علت اصلی این مسئله نیز تغذیه نامناسب، کم تحرکی و به ویژه نشستنهای طولانی کودکان جلوی کامپیوتر و تلویزیون است که چاقی رادر بین کودکان افزایش داده است.
برآورد کاملا صحیحی در مورد هزینه دیابت مشخص نیست اما سالانه حدود ۴ هزار میلیارد ریال هزینهای است که عوارض این بیماری در کشور ایجاد میکند. ضمن اینکه با عوارضی مانند کوری وقطع عضو به طور متوسط ۵ تا ۸ سال از عمر این بیماران کاسته میشود.از نظر داروهای بیماران دیابتی مشکل چندانی در کشور نداریم اما داروهای جدید و موثری وجود دارندکه معمولا بیمهها از پوشش آن خودداری میکنند و این مسئله هزینه بیماران مبتلا به دیابت را افزایش داده است.
طبق آمار، اکنون حدود ۶ تا ۹ درصد افراد در سراسر جهان به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند که این میزان در کشور ما حدود ۷ درصد است. همچنین طبق آخرین آمار استانهای یزد، بوشهر (به ویژه شهر یزد و بوشهر )،، تهران، مشهد، تبریز و مازندران به ترتیب بیشترین مبتلایان به دیابت را داشته اند. بیماری دیابت به خصوص در شهرهای بزرگی مانند تهران به سرعت در حال افزایش است. در تهران هر سال یک درصد به جمعیت مبتلایان به این بیماری اضافه میشود و حدود ۱۴ درصد از مردم تهران به این بیماری مبتلا هستند. مصرفبالای شیرینی و تغییر سبک زندگی، عامل اصلی گسترش بیماری دیابت در این استانهاست.
تشخیص و درمان سریع بیماری دیابت و کنترل قند خون، احتمال ایجاد عوارض این بیماری را در کشور کمتر می کند.
بیماری دیابت
دیابت یا بیماری قند (یا Diabetes Mellitus), یک اختلال سوخت و سازی (متابولیک) در بدن است. در این بیماری توانایی تولید هورمون انسولین در بدن از بین میرود یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمیتواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون توسط سازوکارهای مختلف است. دیابت دو نوع اصلی دارد. در دیابت نوع یک، تخریب سلولهای بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین میشود و در نوع دو، مقاومت پیش رونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلولهای بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود. در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کمتحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.
در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز کاهش مییابد از اینرو میزان قند خون افزایش یافته که بهآن هایپرگلیسمی میگویند. وقتی این افزایش قند در دراز مدت در بدن وجود داشته باشد، سبب تخریب رگهای بسیار ریز در بدن میشود که میتواند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب را درگیر کند. همچنین دیابت با افزایش ریسک بیماریهای قلبی عروقی ارتباط مستقیمی دارد؛ لذا غربالگری و تشخیص زودرس این بیماری در افراد با ریسک بالا میتواند در پیشگیری از این عوارض مؤثر باشد. تشخیص و همچنین غربالگری دیابت با انجام آزمایش قند خون میسر است.
داروهای دیابت
افراد مبتلا به دیابت نوع یک باید از انسولین استفاده کنند. برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ می توانند دیابت خود را با خوردن غذای سالم و انجام ورزش مدیریت کنند. با این وجود، ممکن است پزشک شما داروهای خوراکی (قرص) و یا انسولین را تجویز کند تا به میزان قند خون مورد نظر خود برسید.
قرص
همانطور که می دانید، در دیابت نوع ۲ قند خون به ۳ علت عمده بالا می رود:
انسولین به مقدار کافی توسط لوزالمعده ترشح نمی شود
در سلولهای بدن نسبت به عمل انسولین مقاومت وجود دارد
کبد قند (گلوکز) بیشتری تولید می کند
داروهای پایین آورنده خون هر یک با تغییر در یکی و یا بیشتر از عوامل فوق منجر به کاهش قند خون می شوند. البته نقش این داروها تنها مختص به پایین آوردن قند خون نیست. بعضی از این داروها باعث کاهش وزن و چربی خون که از عوامل ابتلا به بیماری های قلبی هستند نیز می شوند. ذکر این نکته لازم است که تمام گروههای دارویی پایین آورنده قند خون به جز یک گروه (گروه سوم) هیچگونه تأثیری بر کنترل قند خون در دیابت نوع ۱ ندارند و تنها مختص افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ می باشند.
گروههای مختلف دارویی
قرص های دیابت شامل ۴ گروه اصلی به شرح زیر می باشند:
گروه اول: افزایش دهنده ترشح انسولین از لوزالمعده است
گروه دوم: مسئول کاهش تولید گاز در کبد می باشد
گروه سوم: موجب کاهش جذب گلوکز از روده ها می گردد و به این ترتیب نقش مهمی در کاهش قند خون بعد از غذا دارد
گروه چهارم: گروهی جدید است و باعث کاهش مقاومت بدن به انسولین می گردد که یکی از مهم ترین علل افزایش قند خون در دیابت نوع ۲ است
خصوصیات داروهای پایین آورنده قند خون
اگر شما به تازگی مبتلا به دیابت شده اید بهترین انتخاب برای شروع درمان دارویی، داروهای گروه اول زیرا لوزالمعده شما هنوز می تواند انسولین ترشح کند. البته به تدریج که از میزان ترشح انسولین کاسته می شود نیاز شما به این داروها نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
داروهای نسل دوم گروه اول (مثل گِلی بن کلامید) به خاطر نیمه عمر کوتاهتر (نیمه عمر مدت زمانی است که غلظت دارو در بدن به نصف مقدار اولیه می رسد) نسبت به نسل اول، کمتر موجب بروز حملات افت قند خون (هیپوگلیسیمی) می شوند و از طرفی قند خون بعد از غذا را نیز بهتر کنترل می کنند.
از آنجایی که داروهای نسل اول گروه اول (مثل کلروپروپامید) نیمه عمر طولانی دارند و مدت زمان زیادی در بدن باقی می مانند، خطر بروز هیپوگلیسیمی نیز به دنبال مصرف آنها زیاد می باشد. بنابراین بهتر است این داروها در افرادی که متوجه قند خون پایینشان نمی شوند (عدم اطلاع از هیپوگلیسیمی) و نیز افراد مسن مصرف نشوند.
یکی از عوارض مصرف داروهای گروه اول افزایش وزن می باشد. بنابراین اگر شما جزء افراد چاق هستید، بهتر است از داروهای گروه دوم مثل مِت فورمین استفاده کنید.
از آنجایی که در گروه اول ترشح انسولین به طور ناگهانی پس از مصرف دارو افزایش می یابد، لازم است که شما این داروها را اندکی قبل از غذا مصرف کنید تا احتمال بروز حمله هیپوگلیسیمیِ بعد از غذا کمتر شود.
اگر شما از داروهای گروه اول استفاده می کنید، احتمال بروز هیپوگلیسیمی در شما مخصوصاً هنگام تأخیر در خوردن غذا و یا افزایش فعالیت فیزیکی بیشتر خواهد شد. بنابراین لازم است تا شما همانند افراد دیابتی نوع ۱ همیشه مقداری غذای شیرین مثل قند همراه خود داشته باشید تا بتوانید به سرعت حملات هیپوگلیسیمی احتمالی را درمان کنید و جلوی پیشرفت آن را به سمت بیهوشی کامل بگیرید. علاوه بر شما خانواده، دوستان و همکاران نزدیک شما نیز باید حتماً با علائم هیپوگلیسیمی آشنایی کامل داشته، نحوه برخورد با آن را بدانند تا بتوانند اقدامات لازم را در موارد اوژانس انجام دهند.
عوارض گوارشی گروه دوم را می توان با شروع مقادیر کم دارو و افزایش تدریجی آن هر۳-۲ هفته یکبار به حداقل رساند.
شروع اثر داروهای گروه اول بسیار سریع می باشد در حالی که داروهای گروه دوم به چند هفته با ماه وقت نیاز دارند تا اثرات خود را نشان دهند.
از آنجایی که مِت فورمین باعث کاهش وزن، بهبود وضعیت چربی خون و کاهش مقاومت بدن به انسولین می شود انتخاب بسیار خوبی برای شروع درمان در افراد اق مبتلا به دیابت نوع ۲ است که چربی خون بالایی دارند.
در مواقعی که قند خون در شروع دیابت خیلی بالاست (بیشتر از mg/dl 300) داروهای پایین آورنده قند خون مخصوصاً گروه اول نمی توانند به خوبی قند را کنترل کنند. در این مواقع بهتر است درمان با تزریق انسولین را شروع گردد و بتدریج که قند خون پایین تر می آید قرص های دیابت جایگزین انسولین شوند.
مطالعه آینده نگر دیابت در انگلستان یا UKPDS نشان داد که برای رسیدن به مقادیر هدف قند خون در دیابت نوع ۲ و کاهش عوارض بلند مدت آن، نیاز به تنظیم دقیق داروهای مصرفی وجود دارد. در این مطالعه دیده شد که بیمارانی که از داروهای گروه اول استفاده می کنند بتدریج (هر سال ۱۰- ۵%) دچار شکست در درمان خواهند شد.بنابراین اگر داروهای فعلی شما نمی توانند قند خونتان را در محدوده هدف نگه دارند، باید طبق دستور پزشک مقدار آن را افزایش داد یا دارویی از گروهی دیگر را با آن ترکیب نمود. از شایع ترین روشهای درمان ترکیبی در دیابت نوع ۲، ترکیب مِت فورمین یا انسولین NPH قبل از خواب با گِلی بِن کِلامید است.
هیچگاه مقدار مصرف قرص های خود را سرخود افزایش ندهید چونخطر پایین افتادن شدید قند خون وجود دارد.
هنگام مراجعه به هر پزشکی حتماً وی را از جود دیابت خود و نیز نام داروهایی که مصرف می کنید مطلع سازید زیرا بسیاری از داروها ممکن است اثرات نامطلوبی بر روی کنترل دیابت شما داشته باشند و یا اثرات قرص های شما را کم یا زیاد کنند.
اطلاعیه الزام اخذ و نصب شناسه کالا
وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت، به استناد آییننامه اجرایی تبصره ۳ ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، دستورالعملهای اجرایی ثبت شناسنامه، اخذ و نصب شناسه کالا ۱۱ گروه کالایی را ابلاغ نمود.
مطابق این ابلاغیه، واردکنندگان اولین مشمولان این طرح بوده و تولیدکنندگان با فاصله زمانی چندماهه مشمول دریافت شناسه کالا میگردند. اغلب واردکنندگان گروههای کالایی از تاریخ ۱۳۹۶/۳/۳۱ ملزم به اخذ و نصب شناسه کالا بوده و کلیه فرآیندهای تجاری اعم از ثبتسفارش، ترخیص، انبارش و حمل تنها با شناسه کالا امکانپذیر خواهد بود. بدین منظور واردکنندگان و تولیدکنندگان کالاهای مختلف بایستی مطابق زمانبندی مشخصشده در دستورالعملهای مصوب، به سامانه شناسه کالا مراجعه و شناسه کالای مورد نظر خود را اخذ و بر روی بستهبندی کالا نصب نمایند.
واردکنندگان و تولیدکنندگان بایستی ابتدا در سامانه جامع تجارت ایران به آدرس www.ntsw.ir ثبتنام و با اظهار شماره کارت بازرگانی، شماره صنفی و یا معرفی شرکت، احراز صلاحیت نمایند و سپس جهت اخذ شناسه کالا، با همان نام کاربری و رمز عبور وارد سامانه شناسه کالا به آدرس www.cid.ntsw.ir گردند.
شناسه کالا، شناسهای است که به مجموعهای از خصوصیات یک کالا (از قبیل جنس، نوع، مدل، نام تجاری و نوع کاربری) و به عبارت بهتر شناسنامه کالا، نسبت داده میشود. این خصوصیات به ازای هر کالا، توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری دستگاههای تخصصی مربوطه استخراج میگردد. شناسه کالا، زبان مشترک تشریح کالا در فرآیند تجاری کشور بالاخص بین سامانههای الکترونیکی از قبیل سامانه جامع تجارت ایران، ثبتارش، پنجره واحد تجارت فرامرزی، بارنامه برخط، جامع انبارها و تدارکات الکترونیکی دولت خواهد بود.